Smástirnið Lútesía og Satúrnus

Á laugardaginn (10. júní) heimsótti evrópska geimfarið Rósetta smástirnið Lútesíu. Lútesía er rúmlega 100 km í þvermál og er stærsta smástirni sem geimfar hefur heimsótt hingað til, eða þangað til Dawn geimfar NASA kemst á braut um Vestu á næsta ári. Rósetta þaut framhjá smástirninu á 15 km hraða á sekúndu og komst næst því í rétt innan við 3200 km fjarlægð.

Að sjálfsögðu voru teknar nokkrar myndir af framhjáfluginu, meðal annars þessi hér, sem mér þykir alveg hreint mögnuð:

Mynd: ESA 2010 MPS for OSIRIS Team MPS / UPD / LAM / IAA / RSSD / INTA / UPM / DASP / IDA

Í forgrunni er Lútesía, séð úr 36.000 km fjarlægð, eða álíka langt og hæstu gervitungl eru alla jafna yfir jörðinni. Litli hnötturinn í bakgrunni er sjálfur Satúrnus, nokkur hundruð milljón km í burtu! Sólkerfið okkar er ótrúlega tómlegur staður og sjaldgæft að ná tveimur aðskildum hnöttum á sömu mynd. 

Mynd: ESA 2010 MPS for OSIRIS Team MPS / UPD / LAM / IAA / RSSD / INTA / UPM / DASP / IDA

Smástirnið Lútesía í allri sinni dýrð. Ef grannt er skoðað sjást rákir á yfirborði smástirnisins:

Rákirnar minntu mig strax á Marstunglið Fóbos.

Fóbos er smástirni sem Mars fangaði líklega snemma í sögu sólkerfisins. Menn hafa lengi velt fyrir sér hvernig þessar rákir mynduðust. Lengi var uppi sú tilgáta að árekstrar smástirna við Mars ættu sök á þeim. Þannig er að við árekstra þeytist efni út í geiminn og hafa sumir stjörnufræðingar velt fyrir sér hvort rákirnar mynduðust þegar efnisskvettur lentu á Fóbosi. Lútesía er langt frá Mars svo þessi útskýring er sennilega ekki rétt í tilviki Fóbasar. Rákirnar eru líkar svo myndun þeirra hlýtur að eiga sér samskonar uppruna.

Á braut um halastjörnu

Rósetta geimfarinu var skotið á loft árið 2004. Árið 2014 kemst það á braut um halastjörnuna 67P/Churyumov-Gerasimenko og ver tæpu ári að rannsaka hana. Með í för er lítið könnunarfar, Philae, sem á að lenda á halastjörnunni síðla árs 2014. Verður þetta í fyrsta sinn sem geimfar kemst á braut um halastjörnu.

Rósetta geimfarið er nefnt eftir Rósetta steininum sem franskir hermenn úr her Napóleóns fundu nærri í Egiptalandi árið 1799. Með steininum tókst mönnum að ráða í fornegipska letrið híeróglýfur. Þegar það tókst opnaðist okkur heimur fornegipta sem áður var hulinn. Á sama hátt vonast menn til að Rósetta geimfarið hjálpi mönnum að ráða í leyndardóminn um uppruna sólkerfisins og uppruna vatns á jörðinni.

Ég get ekki beðið. 

- Sævar

Athugasemdir

[Jónatan Gíslason, 16.7.2010 kl. 20:15]

efsta myndin er alveg geðveik