Mars verður EKKI jafnstór og tunglið í ágúst!

Þessari færslu er aðallega ætlað að leiðrétta þann misskilning sem fer á kreik í tölvupósti á hverju einasta sumri um að Mars verði jafnstór og tunglið. Sem betur fer spyrja margir okkur út í þetta og við fáum tækifæri til þess að leiðrétta misskilninginn. Svo má maður ekki vera of neikvæður því svona „fréttir“ fá fólk til þess að hugsa upp á við til stjarnanna.

Í tölvupóstinum sem gengur á milli manna er því haldið fram að Mars komi svo nærri jörðu í ágúst að hann verði jafnstór og tunglið á himninum. Misskilningurinn á rætur sínar að rekja til frétta frá árinu 2003. Þar var talað um að Mars hefði ekki orðið stærri á himninum í um 60 þúsund ár (síðan árið 57.537 f. Kr.!) en það fór öllu minna fyrir þeirri staðreynd að hann yrði næst álíka stór eftir tæp 200 ár í ágúst árið 2287.

Þrátt fyrir að Mars kæmi óvenju nærri jörðinni árið 2003 og væri bjartasta stjarnan á næturhimninum, var tunglið okkar samt meira en 60 sinnum breiðara en rauða reikistjarnan og um 10.000 sinnum bjartara.

Þessa mynd tók Jerry Xiaojin Zhu (myndasíða hans) af tunglinu og Mars þann 2. ágúst 2003, tæpum fjórum vikum áður en Mars komst næst jörðu (27. ágúst). ©Jerry Xiaojin Zhu  

Annað mikilvægt atriði í þessu samhengi er að Mars sést ekki að nóttu til frá Íslandi í ágúst 2010. Hann sést reyndar á kvöldin sunnar á hnettinum (t.d. frá Mexíkó) en er þar aðeins í 25. sæti yfir björtustu stjörnurnar á kvöldhimni sumarið 2010, enda má segja að hann sé hinum megin við sólina og lengra í burtu en hún.

Mars er tæplega tvö ár að fara einn hring umhverfis sólina. Hann sést því best frá jörðu annað hvert ár (þegar hann fer framhjá jörðinni á braut sinni um sólu). Þótt Mars sjáist ekki frá Íslandi í vetur mun hann sjást vel eftir eitt ár (veturinn 2011-2012).

Hvað ef...?

Það væri mjög áhugavert að velta fyrir sér hvað myndi gerast ef Mars kæmi það nærri jörðu að hann yrði jafnstór og tunglið. Þar sem Mars er um tvöfalt breiðari en tunglið þá þyrfti hann að vera tvisvar sinnum lengra frá jörðu til þess að virðast jafnstór og tunglið á himninum (u.þ.b. 800 þúsund km í burtu í stað þeirra 56 milljón km sem skildu reikistjörnurnar að í ágúst 2003).

Ef Mars kæmi svona nálægt í raun og veru myndi það hafa mikil áhrif, til dæmis á flóð og fjöru. Jafnframt væri hætt við að braut tunglsins okkar myndi raskast verulega og við jarðarbúar jafnvel missa það út í geim. Það yrði mikill missir fyrir okkur sem höfum áhuga á stjörnuskoðun!

Fleiri myndir af Mars og tunglinu

Hér eru fleiri myndir af tunglinu og Mars frá 2003:

Þessa mynd tók Gary Ayton (myndasíða hans) af því þegar Mars gekk á bak við tunglið þann 7. október 2003, u.þ.b. sex vikum eftir að Mars komst næst jörðu (27. ágúst). Smellið tvisvar sinnum á myndina til þess að fá hana upp í réttri stærð. ©Gary Ayton

Þessa mynd tók Michael L. Weasner (myndasíða hans) af tunglinu og Mars þann 12. ágúst 2003, u.þ.b. tveimur vikum áður að Mars komst næst jörðu (27. ágúst). Myndavélin ýkir stærð Mars sem var mun minni í raun og veru. ©Michael L. Weasner

-Sverrir