Dögun tekur fyrstu myndina af áfangastað sínum

Þann 16. júlí næstkomandi dregur til tíðinda í geimkönnunarsögu mannkyns þegar Dawn gervitunglið kemst á braut um smástirnið Vestu. Er það í fyrsta sinn sem gervitungl fer á braut um smástirni en hingað til hafa geimförin þotið framhjá þeim. Tvíeykið verður þá í um 188 milljón km fjarlægð frá jörðinni.

Dawn var skotið á loft í september árið 2007. Farið er knúið áfram af jónavél sem tryggir að geimfarið eykur hraða sinn hægt og bítandi og siglir rólega í átt til smástirnisins. Nú hefur fyrsta mynd Dawn af áfangastað sínum verið birt. Hún var tekin 3. maí síðastliðinn þegar geimfarið var í um 1,21 milljón km fjarlægð frá Vestu. Smástirnið er af þeim sökum lítið á myndinni, ekkert nema bjartur blettur fyrir framan stjörnur í bakgrunni. Engu að síður er þetta merkur áfangi í leiðangrinum.

Vesta er nokkurs konar frumreikistjarna sem ekki náði að verða að fullvaxta reikistjörnu vegna þyngdartruflana frá gasrisanum Júpíter. Vesta er um 530 km í þvermál og næst massamesti hnötturinn í smástirnabeltinu. Hann er þurr, þ.e.a.s. eingöngu úr bergi- og málmum og virðist ekki innihalda neinn ís, þótt það eigi svo sem eftir að koma alveg í ljós. Yfirborðið er úr basalti, alveg eins og algengustu íslensku hraunin. Það er ílangt og ber glögg merki þess að hafa orðið fyrir barðinu á loftsteinum og öðrum smástirnum. Á suðurpólnum er t.d. mjög stór og áberandi árekstragígur.

Nokkrir loftsteinar hafa lent á jörðinni sem eiga rætur að rekja til Vestu (fundið út frá samanburði á efnasamsetningu þeirra og Vestu). Samsætur í þessum loftsteinum sýna okkur að smástirnið myndaðist um 10 milljón árum eftir að sólkerfið okkar hóf að taka á sig mynd. Það er mun hraðar en jörðin en hún er talin hafa myndast á um 50 milljón árum.

Dawn ver um það bil einu ári í að rannsaka Vestu en eftir það förinni heitið til Ceresar. Ceres er öllu stærri, reyndar stærsti hnötturinn í smástirnabeltinu og gerólíkur Vestu. Sönnunargögn benda til þess að Ceres sé „blautur“, þ.e.a.s. sé úr blöndu bergs, íss og jafnvel einhverra málma. Það er eitt mikilvægasta markmið leiðangursins að komast að því hvers vegna þessir hnettir eru svona ólíkir en svarið við því hjálpar okkur að komast nær sannleikanum um uppruna sólkerfisins. Dawn kemur til Ceresar árið 2015.

Við ætlum sjálfsögðu að fylgjast vel með Dawn og bíðum spenntir eftir hvaða undur leynast á yfirborði Vestu.

Tengt efni

• Dawn á Stjörnufræðivefnum
• Smástirni á Stjörnufræðivefnum

- Sævar