Fóbos og Júpíter

Í kringum Mars ganga tvö tungl, Fóbos og Deimos. Sennilega eru þau smástirni sem hættu sér of nálægt Mars fyrir langa löngu svo þau festust í þyngdarsviði reikistjörnunnar. Það eru enda örlög Fóbosar að tvístrast og mynda hring um Mars eða rekast á yfirborðið í tilheyrandi hamförum. Það eru á að giska 50 milljón ár eða svo í þann atburð.

Júpíter og Fóbos! Smelltu á myndina til að sjá hana stærri. Mynd: ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)

Þann 1. júní síðastliðinn beindi Mars Express gervitungl ESA, Geimstofnunar Evrópu, sjónum sínum að óvenjulegri uppröðun Júpíters og Fóbosar. Þessar myndir voru teknar þegar Mars Express var 11.389 km frá Fóbosi en Júpíter var öllu lengra, heila 529 milljón km í burtu. Þrátt fyrir þá órafjarlægð sjást skýjabelti í lofthjúpi gasrisan nokkuð vel. Búið var þannig um að myndavél Mars Express var fest á Júpíter vso tryggja mætti að reikistjarnan héldist í rammanum. Teknar voru 104 ljósmyndir á 68 sekúndum.

En til hvers voru þessar myndir teknar? Fyrir utan ótvírætt fegurðargildi var tilgangurin nað mæla nákvæmlega tímann þegar Fóbos gekk fyrir Júpíter. Slík tímamæling getur bætt þekkingu okkar á braut tunglsins til muna, nokkuð sem er mikilvægt að vita fyrir komandi leiðangra til Mars og Fóbosar.

Mars Express hefur því miður ekki fengið jafn mikla athygli og bandarísku könnunarförin. Samt sem áður eru myndir geimfarsins ótrúlega glæsilegar. Hér undir eru nokkrar þeirra til gamans.

Vor á suðurpóli Mars - Hér sést grafinn ís við suðurpól Mars. Ísinn þurrgufar þegar hlýnar svo úr verða forvitnilegar jarðmyndanir. Mynd: ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)

Gjóska á Meridiansléttunni - Meridianisléttan liggur á milli Þarsis eldfjallasvæðisins og Hellas árekstrardældarinnar. Dökka efnið sem hér sést er að öllum líkindum eldfjallagjóska. Í henni eru steindir eins og pýroxen og ólivín. Mynd: ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)

Sigdalurinn Nili Fossae. Mynd: ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)

- Sævar