Stjörnufræðivefurinn bloggar

5.8.2012 | 14:10

Curiosity lendir í nótt!

Í nótt lendir Curiosity jeppinn á Mars eftir tæplega níu mánaða ferðalag. Jeppinn er jarðfræðingur á hjólum, útbúinn fullkomnum tækjum til efnagreininga. Á honum eru 17 myndavélar, þar á meðal háskerpuvélar en með þeim gætum við fengið að sjá fyrstu háskerpumyndskeiðin frá Mars í þrívídd.

Með þessum tækjum á jeppinn að finna út hvort Gale gígurinn var einhvern tímann lífvænlegur.

Lendingin

Við höfum áður lýst öllum helstu stigum lendingarinnar hér. Ferlið hefst klukkan 05:14 í nótt og er sem hér segir (allt að íslenskum tíma):

05:14:34 - Siglingastig losnar
05:24:34 - Hemlun hefst þegar geimfarið snertir lofthjúp Mars
05:28:46 - Fallhlífin opnast við næstum 10g þyngdarhröðun
05:29:07 - Hitaskjöldur losnar
05:30:40 - Bakhlífin losnar og eldflaugakraninn er ræstur
05:31:17 - Curiosity sígur niður úr eldflaugakrananum
05:31:37 - Curiosity snertir yfirborð Mars!

Á meðan þessu stendur er jörðin að setjast frá Gale gígnum séð og utan kallfæris, ef svo má segja. Þau þrjú gervitungl sem eru á sveimi um Mars — bandarísku gervitunglin Mars Odyssey og Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) og hið evrópska Mars Express — munu þess í stað hlusta eftir merkjum frá Curiosity og beina til jarðar. Mars Odyssey streymir beint frá Mars en MRO mun afkóða merkin og senda þau síðan til jarðar. Það síðarnefnda tekur mun lengri tíma.

Mars er 248 milljón km frá jörðinni þegar lendingin á sér stað. Þess vegna verða öll merki næstum 14 mínútur að berast til jarðar.

Gale-gígurinn

Lendingarstaður Curiosity er 155 km breiður gígur rétt sunnan við miðbaug Mars. Hann er á mörkum gígótta suðurhálendisins og láglendis Elysium eldfjallasléttunnar og er áætlaður milli 3,5 og 3,8 milljarða ára gamall. Gígurinn er misdjúpur en mest 4.674 metrar undir hæsta punkti. Curiosity lendir í –4,4 km hæð.

Gale gígurinn á mynd Mars Express geimfars ESA. Litirnir tákna mismunandi hæð og er blátt lægst en hvítt hæst. Curiosity lendir á fjólubláa svæðinu vinstra megin á myndinni fyrir miðju. Mynd: SA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)

Gígurinn er mjög áhugaverður jarðfræðilega. Í miðju hans er sex kílómetra hátt lagskipt sigðarlaga fjall eða bunga, mun yngra en gígurinn sjálfur. Fjallið nefnist Sharpfjall og hefur hlaðist upp við mismunandi aðstæður í sögu Mars fyrir tilverknað vatns og vinda og mun gera okkur kleift að lesa sögu loftslags og veðrunar á reikistjörnunni. Svo virðist sem gígurinn hafi fyllst af seti sem síðan hefur fokið burt að hluta og skilið eftir fjallið í miðjunni.

Ofan í og í kringum gíginn eru mörg ummerki rennandi vatns í fyrndinni, svo sem árfarvegir, gljúfur og aurkeilur en Curiosity mun einmitt lenda á einni slíkri.

Lendingarstaður Curiosity á aurkeilu í Gale gígnum. Gangi allt að óskum mun jeppinn aka upp á ljósleita svæðinu. Mynd úr Anderson og Bell III, Mars 5, 76-128, 2010

Gervitunglin á braut um Mars hafa þegar fundist vatnaðar steindir og leir. Nontrónít er ein þeirra steinda sem fundist hafa en hún bendir til þess að vatnið í gígnum hafi haft tiltölulega lágt sýrustig sem er mikilvægt fyrir lífvænleika staðarins og varðveislu á ummerkjum um líf.

Á gígbotninum hafa fundist basískar steindir eins og ólivín og pýroxen í sandöldunum. Það kemur ekki á óvart, enda stutt í stóru eldfjöllin fyrir norðan gíginn.

Í nótt og á morgun

Undirritaður mun fylgjast með lendingunni í beinni útsendingu af vef NASA frá klukkan fjögur í nótt eða svo og nota Twitter til að lýsa því helsta sem gerist (@stjornuskodun).

Eftir lendingu hefst fréttamannafundur klukkan 06:15 að íslenskum tíma og umfjöllun heldur áfram um morgunin.

Ég mun uppfæra bloggið eftir því sem við á og birta fyrstu myndirnar á Stjörnufræðivefnum þegar þær berast. Það gæti verið strax um morguninn eða síðar um daginn.

Tenglar

- Sævar Helgi

Flokkur: Vísindi og fræði | Facebook