Curiosity skýtur leysigeisla, hreyfir hjólin og teygir úr sér - Nýr Marsleiðangur

Það er bjart framundan hjá Curiosity þessa vikuna en fyrirhugað er að gera ýmsar vísindalegar mælingar í fyrsta sinn og hreyfa jeppann til. Allar prófanir hafa gengið vel og samkvæmt áætlun.

Á sunnudaginn fór fram fyrsta ChemCam tilraunin þar sem leysigeisla var skotið á stein á stærð við hnefa og hefur verið kallaður Coronation. Tækið skaut 30 leysipúlsum á tíu sekúndum að steininum en þá urðu til rafgasblossa sem sjónauki á tækinu sér. Út frá litnum á blossanum er hægt, með litrófsgreiningu, að efnagreina steininn.

Um prófun var að ræða og tókst hún í alla staði vel. Ekki er búið að vinna úr upplýsingunum en steinninn virðist dæmigert basalt, svipað blágrýtinu sem finnst víða á Íslandi. ChemCam verður notað mörg þúsund sinnum í leiðangrinum.

Hér að ofan sést hvar Curiosity skaut leysigeislanum að steininum sem er um metra frá jeppanum. „Holan“ er einn til tveir millímetrar að stærð. Mynd: NASA/JPL-Caltech/LANL/CNES/IRAP

Í gær voru hjólin sex á jeppanum prófuð:

 Mynd: NASA/JPL-Caltech

Í nótt verður jeppanum sendar skipanir um fyrstu ökuferðina sem farin verður á morgun. Ökuferðin verður stutt, bæði hvað vegalengd og tíma varðar. Á hálftíma verða eknir þrír metrar áfram, beygja til hægri og svo verður bakkað aftur tvo metra. Eftir nokkra daga verður svo ekið að fyrsta rannsóknarstaðnum.

Curiosity er líka búinn að teygja úr sér, þ.e.a.s. búið er að rétta út tækjaarminn:

Armurinn er mest 1,9 metra langur en tækin fremst vega næstum 40 kg. Þetta er ein flóknasta smíð sem send hefur verið til Mars. Að okkur snýr borvél jeppans sem getur borað allt að 5 cm ofan í berg. Sívalningarnir hægra megin eru hluti af CHIMRA tækinu sem safnar og greinir bergsýni á staðnum. Á því er skófla. Vinstra megin glittir í MAHLI smásjána (lúpu jeppans) og DRT tækið (nær okkur) sem er nokkurs konar málmsópur sem sópar burt rykkápunni sem gjarnan er á berginu.

Sólríkt en svalt í Gale gígnum

Í dag voru kynntar fyrstu niðurstöður veðurmælingatækisins REMS. Á REMS eru tvær bómur sem stefna í sitt hvora áttina. Því miður virðist sem önnur bóman hafi laskast í lendingunni þegar ryk og steinar þyrluðust upp og féllu á jeppann. Þess vegna virkar aðeins annar vindmælirinn eins og til var ætlast. Það mun hafa einhver áhrif en líklega verður hægt að vinna í kringum það.

Í Gale gígnum þessa dagan er dæmigert vetrarveður rétt sunnan miðbaugs á Mars: Sólríkt og kalt; hiti frá –91°C upp í +3°C. Loftþrýstingurinn er á bilinu 6,9 til 7,8 millíbör, meira en hundrað sinnum minni en við yfirborð jarðar.

 

Mynd: NASA/JPL-Caltech/CAB(CSIC-INTA)

Þegar líður á leiðangurinn verður hægt að fylgjast með veðrinu í Gale gígnum hér.

Nýr Marsleiðangur valinn

Curiosity er vart lentur fyrr en NASA hefur tilkynnt um nýjan leiðangur til Mars. Í september arið 2016 lendir InSight geimfarið við miðbaug rauðu reikistjörnunnar. Farið verður kyrstætt og á að gera jarðeðlisfræðilegar rannsóknir á Mars.

Um borð verður skjálftamælir sem mun gefa okkur mynd af innviðum Mars og fylgjast með loftsteinaárekstrum. Varmamæli verður þrýst fimm metra ofan í yfirborðið til að mæla varmaflæði úr innviðunum.

InSight var valið fram yfir tvo aðra spennandi leiðangra, annars vegar Titan Mare Explorer (TiME) og hins vegar Comet Hopper.

TiME átti að verða fyrsti geimbáturinn til að reka um eitt af metan-etan stöðuvötnunum á norðurpóli Títans, stærsta tungls Satúrnusar. Comet Hopper átti að lenda á halastjörnu og stökkva milli staða.

Sjá meira í frétt um InSight á Stjörnufræðivefnum.

Ég var í spjalli við Leynifélagið á Rás 1 um Curiosity jeppann í gærkvöld. Minni líka að lokum á Stjörnufræðivefinn á Facebook.

- Sævar Helgi