Merkilegur loftsteinn frá Mars

Mynd: Carl Agee/University of New Mexico

Þessi fallegi steinn kallast Northwest Africa (NWA) 7034 en hann fannst í Saharaeyðimörkinni í suðurhluta Marokkó árið 2011. Steinninn varð til í eldgosi fyrir 2.100 milljónum ára... á Mars!

Loftsteinar eru oftast svartir og skera sig úr ljósum eyðimerkursandi eða hvítum snjóþekjum. Þess vegna er auðveldast að finna loftsteina í eyðimörkum eða á jöklum.

Hingað til hafa 110 loftsteinar fundist sem rekja má til Mars. Allir köstuðust þeir út í geiminn þegar smástirni eða halastjörnur rákust á rauðu reikistjörnuna fyrir óralöngu. Síðan hafa þeir reikað um sólkerfið í milljónir eða milljarða ára, uns jörðin varð í vegi þeirra dag einn. Sem betur fer eru sumir stórir og ná alla leið til jarðar fyrir okkur að finna þá.

En hvernig vitum við að steinarnir eru frá Mars? Þegar steinarnir þrýstast upp í eldgosum eða við áreksturinn, verður lofthjúpurinn á Mars innlyksa í steininum. Þegar þessar litlu loftbólur eru efnagreindar, fellur efnasamsetning loftsins við mælingar sem gerðar hafa verið á lofthjúpi Mars. Nýlegar mælingar Curiosity hafa einmitt staðfest þetta.

Aftur að steininum.

Efnagreining sýnir að hann er að mestu úr alkalímálmunum natríumi og kalíumi, einmitt það sem Marsjepparnir sjá mikið af á yfirborðinu. Steindirnar eru aðallega feldspöt og pýroxen. 

Sérðu hvað steinninn er úr fínu og glerkenndu efni sem límir saman stærri bergbrot? Þetta kalla jarðfræðingar basaltbreksíu. Steinnin varð sem sagt til við sprengivirkni í eldgosi. Kvikan hefur storknað hratt, sprungið og límst saman aftur.

Við þekkjum samskonar steina frá tunglinu og jörðinni en þetta er í fyrsta sinn sem svona steinn finnst sem ættaður er frá Mars.

Fleira gerir þennan stein merkilegan.

Mælingar á samsætum í steininum sýna að hann varð til fyrir 2.100 milljónum ára. Það gerir steininn einstakan meðal loftsteina frá Mars. Flestir eru annað hvort mjög gamlir (um 4,5 milljarða ára) eða mjög ungir (um 200 milljón ára).

Steinninn varð til þegar Mars var miðaldra, við upphaf þriðja og yngsta tímabilsins í (jarð)sögu Mars sem kallast Amazonsskeiðið. Á þessu skeiði urðu risaeldfjöllin á Mars til. Steinninn veitir okkur því mjög mikilvægar upplýsingar um aðstæðurnar á reikistjörnunni á þessu skeiði.

Þegar vísindamennirnir hituðu steininn upp, gaf hann frá sér óvenju mikið vatn — allt að 0,6% af massa sínum, tífalt meira magn en finnst í öðrum loftsteinum frá Mars. Steinninn hefur greinilega komist í tæri við töluvert magn vatns, annað hvort í eldgosinu eða árekstur halastjörnu við Mars.

via fréttatilkynning frá CIS

- Sævar Helgi

Athugasemdir

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 5.1.2013 kl. 00:36]

http://svartfugl.blog.is/blog/sjounda/entry/1275537/