Blátt tungl og deildarmyrkvi

Í gærdag og -kvöldi var máninn sjálfur einstaklega fagur á himninum. Í kvöld er tunglið fullt, í annað skipti í mánuðinum. Talað er um blátt tungl þegar tunglið er fullt í tvígang í sama mánuði. Í fyrra skiptið var tungli fullt þann 2. desember. Blá tungl verða á um tveggja og hálfs árs fresti eða svo. Enn sjaldgæfara er að blátt tungl renni upp á gamlárskvöld. Það ku gerast eini sinni á hverjum nítján árum eða svo.

En það er ekki aðeins blátt tungl á gamlárskvöld heldur fáum við líka að njóta deildarmyrkva á tungli. Deildarmyrkvar verða þegar hluti tunglsins fer inn í alskugga jarðar. Í þetta sinn myrkvast næstum 8% af suðurhveli tunglsins svo um er að ræða minniháttar deildarmyrkva. Myrkvinn verður í hámarki klukkan 19:23 að íslenskum tíma. Tunglið er þá á austurhimni í tvíburunum. Þú getur smellt hér til að sjá góða hreyfimynd af deildarmyrkvanum.

En hversu oft ber deildarmyrkvað blátt tungl upp á gamlárskvöldi. Samkvæmt SpaceWeather.com er svarið um það bil einu sinni á hverjum 91 ári. Það er sjáldgæft. Vonandi sést í heiðan himinn í kvöld. Það er um að gera að fara út eftir gamlársmatinn til að njóta þess sem fyrir augum ber. Prófaðu að nota handsjónauka og ef þú ert svo heppin(n) að eiga stjörnusjónauka er um að beina honum að tunglinu. Það er kjörið að kveðja ár stjörnufræðinnar með þessum hætti.

Athugasemdir

[Sverrir Guðmundsson (IP-tala skráð) 31.12.2009 kl. 12:57]

Las grein í sumar í kanadíska blaðinu Sky News þar sem sagt er frá því að merking „once in a blue moon“ hafi líklega verið að tunglið væri blátt vegna t.d. ösku sem á sveimi í gufuhvolfinu. Meira um þetta í öðrum pistli hér: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/moon/3304131.html?page=3&c=y

[Veit miklu betur en allir aðrir (IP-tala skráð) 31.12.2009 kl. 14:48]

Miskilningur að blátt tungl sé þegar tunglið er fullt í tvígang í sama mánuði:

YAHOO.COM:

Rare New Year's Eve 'blue moon' to ringin2010 By ALICIA CHANG, AP Science Writer Alicia Chang, Ap Science Writer – Tue Dec 29, 7:03 pm ET

LOS ANGELES – Once in a blue moon there is one on New Year's Eve. Revelers ringing in 2010 will be treated to a so-called blue moon. According to popular definition, a blue moon is the second full moon in a month. But don't expect it to be blue — the name has nothing to do with the color of our closest celestial neighbor.

A full moon occurred on Dec. 2. It will appear again on Thursday in time for the New Year's countdown.

"If you're in Times Square, you'll see the full moon right above you. It's going to be that brilliant," said Jack Horkheimer, director emeritus of the Miami Space Transit Planetarium and host of a weekly astronomy TV show.

The New Year's Eve blue moon will be visible in the United States, Canada, Europe, South America and Africa. For partygoers in Australia and Asia, the full moon does not show up until New Year's Day, making January a blue moon month for them.

However, the Eastern Hemisphere can celebrate with a partial lunar eclipse on New Year's Eve when part of the moon enters the Earth's shadow. The eclipse will not be visible in the Americas.

A full moon occurs every 29.5 days, and most years have 12. On average, an extra full moon in a month — a blue moon — occurs every 2.5 years. The last time there was a lunar double take was in May 2007. New Year's Eve blue moons are rarer, occurring every 19 years. The last time was in 1990; the next one won't come again until 2028.

Blue moons have no astronomical significance, said Greg Laughlin, an astronomer at the University of California, Santa Cruz.

"`Blue moon' is just a name in the same sense as a `hunter's moon' or a `harvest moon,'" Laughlin said in an e-mail.

The popular definition of blue moon came about after a writer for Sky & Telescope magazine in 1946 misinterpreted the Maine Farmer's Almanac and labeled a blue moon as the second full moon in a month. In fact, the almanac defined a blue moon as the third full moon in a season with four full moons, not the usual three.

Though Sky & Telescope corrected the error decades later, the definition caught on. For purists, however, this New Year's Eve full moon doesn't even qualify as a blue moon. It's just the first full moon of the winter season.

In a tongue-in-cheek essay posted on the magazine's Web site this week, senior contributing editor Kelly Beatty wrote: "If skies are clear when I'm out celebrating, I'll take a peek at that brilliant orb as it rises over the Boston skyline to see if it's an icy shade of blue. Or maybe I'll just howl."

[Veit miklu betur en allir aðrir (IP-tala skráð) 31.12.2009 kl. 14:50]

Misskilningur.