Hvað eru sólblettir?

Ítarlegar upplýsingar um sólina og sólbletti er að finna á Stjörnufræðivefnum.

Mbl.is hefur staðið sig nokkuð vel að undanförnu í vísindafréttum. Vonandi heldur það áfram. Hér hefði ég viljað sjá útskýringu á því hvað sólblettir eru. Sólblettir eru virk svæði á sólinni þar sem sterkt staðbundið segulsvið hindrar uppstreymi heitara efnis. Við það kólnar svæðið staðbundið og birtist hitastigsmunurinn sem birtumunur. Þess vegna eru sólblettirnir dökkir á að líta. Gasið í sólbletti er rétt yfir 4000°C, samanborið við tæplega 5600°C hitastig ljóshvolfsins í kring. Dæmigerðir sólblettir eru oftast miklu stærri en jörðin okkar, eins og sjá má á myndinni hér til hliðar. 

Breytilegur fjöldi sólbletta = 11 ára sólblettasveifla

Fjöldi sólbletta er breytilegur á ellefu ára tímabili sem kallast sólblettasveifla. Þegar sólblettasveiflan er í lágmarki eru sárafáir eða jafnvel engir sólblettir á sólinni svo mánuðum og jafnvel árum skiptir. Þegar sólblettasveiflan nær hámarki á ný getur sólin orðið óhemju virk og margir sólblettahópar myndast. Svo virðist sem sólin hafi verið í óvenju djúpu lágmarki undanfarin ár sem olli því meðal annars að tilkomumikil norðurljós hafa sést mun sjaldnar en fólk á að venjast. Búist er við því að næsta sólblettahámark verði árið 2013. Myndin hér undir spannar eina sólblettasveiflu. Eins og sjá má eykst virknin jafnt og þétt uns hún nær hámarki árið 2001 og nær svo aftur lágmarki nokkrum árum síðar. Nýverið skaut NASA á loft geimfari sem á að varpa ljósi á sólblettasveiflun, Solar Dynamics Observatory.

Glæsileg norðurljós að undanförnu

Aukin sólvirkni birtist okkur Íslendingum helst í glæsilegri norðurljósum. Á þriðjudagskvöldið kom lítið en fallegt norðurljósaskot rétt fyrir klukkan ellefu að kvöldi. Sýningin var þá mjög glæsileg og sennilega með þeim glæsilegri sem ég hef séð í langan tíma. Dagana á undan hafði kórónugeil verið á sólinni og út úr henni streymdu hlaðnar agnir frá sólinni sem síðan rákust á sameindir í lofthjúpi jarðar og mynduðu við það norðurljósin.

Á þriðjudagskvöldið stóðum við fyrir námskeiði í stjörnuskoðun og urðu þátttakendur því vitni af þessu sjónarspili. Næsta námskeið er krakkanámskeið helgina 27. og 28. febrúar næstkomandi.

Hver veit nema við skoðum sólina á krakkanámskeiðinu!

Ítarefni:

• Sólin
• Ráðgátan um horfnu sólblettina leyst?

- Sævar

Sólvirkni tekin að aukast á ný

Athugasemdir

[Ólafur Jóhannsson, 18.2.2010 kl. 20:13]

Takk fyrir fróðlegan pistil. Það er alltaf gaman að glugga í vefinn ykkar.

Kveðja